Het maken van video’s lijkt tegenwoordig heel gemakkelijk; je neemt jezelf of je scherm op met je laptop of telefoon en je bent klaar... Zo simpel is het echter niet! De combinatie van woord, beeld en geluid maakt een video een sterk middel. Alleen het leren van een video is ingewikkeld. Je moet op van alles letten om de aandacht van de deelnemers te behouden en hen tegelijkertijd niet te overbelasten. Een video wordt tenslotte pas betekenisvol voor het leren, wanneer de informatie wordt onthouden en toegepast kan worden. Waar moet je op letten bij het maken van een leerzame video? 

Zo bepaal je de duur en het onderwerp van de video

• Gebruik voor ieder onderwerp een aparte video.
• De volle aandacht van een deelnemer behoud je maximaal 3 minuten. Duurt je video te lang? Maak dan video’s met hapklare brokken van het onderwerp.

Zo praat je in de video

• Spreek de video’s altijd zelf in. Deelnemers leren beter van een video die is ingesproken door echte mensen dan een computerstem.
• Maak het persoonlijk. Praat vanuit de eerste persoon en spreek deelnemers direct aan door woorden zoals jij en jouw te gebruiken.
• Wees vriendelijk en niet te formeel. Het gebruik van spreektaal bevordert het leren. Houd hierbij wel de vaktaal en vaktermen intact.
• Laat regelmatig een korte pauze van ongeveer 3 seconden vallen. Zo heeft de deelnemer de kans om de informatie te verwerken, voordat er weer gefocust moet worden op nieuwe informatie.

Zo bepaal je wat je zegt in de video

• Vermijd zoveel mogelijk overbodige informatie, die niet betekenisvol is voor het leren. Stel bijvoorbeeld van te voren een topiclijst op voor wat je wilt bespreken.
• Het kan je ook helpen om geheel uit te schrijven wat je gaat zeggen. Maak hiervoor een script, waarin je woord voor woord opschrijft wat er opgenomen moet worden. Dit zorgt ervoor dat je minder moet nadenken tijdens het opnemen. Er is niets zo vervelend en afleidend als een video bekijken waarin de spreker continu “uuh” zegt.
• Start met het benoemen van de (leer)doelen van de video. Wat is het doel van je video? En voor wie is het bedoeld?
• Benoem ook in de introductie van de video alvast alle belangrijke begrippen die worden besproken. Doe dit zo snel mogelijk. Het liefst al binnen de eerste 30 seconden. Zo weet de deelnemer welke onderwerpen aan bod komen en waarop zij de aandacht moeten focussen in de rest van de video.
• Sluit goed aan op de voorkennis van de deelnemers. Zorg dat zij bijvoorbeeld de belangrijke concepten al kennen. De video zal dan beter te begrijpen zijn. Alleen maak het ook niet te simpel. Je zult de aandacht niet lang behouden als je begint met een uitgebreide introductie van dingen die de deelnemers al weten. Is er een groot verschil in de voorkennis van de deelnemers? Maak dan aparte video’s of knip de video in delen op.
• Neem de audio en video apart van elkaar op als je zelf niet in beeld komt en als je weet hoe je video’s kunt bewerken. Begin met de audio. Dit kun je opnemen in een stille ruimte met de geluidsrecorder (dictafoon) op je telefoon. Gebruik vervolgens je audio om het beeld op te nemen. Zo heb je meteen alles goed getimed.

Zo bepaal je het beeld in de video

• Het kan soms wat vreemd zijn om jezelf te filmen. Het is gelukkig niet altijd nodig om zelf in beeld te zijn. Dit is alleen belangrijk wanneer jouw gezicht iets toevoegt aan de informatie, zoals door emoties en gezichtsuitdrukkingen.
• Ben je niet in beeld? Dan is het essentieel dat je ander beeld gebruikt, zoals een PowerPoint of screencast. Via Microsoft Teams kun je bijvoorbeeld een PowerPoint-presentatie invoegen. Lees ook hiervoor onze instructie.
• Ben je wel in beeld? Dan is jouw kijkgedrag belangrijk. Je kan hiermee namelijk het kijkgedrag van de deelnemers sturen. Als je iets vertelt dat je ook wilt laten zien, kijk hier zelf ook naar in plaats van recht in de camera. Het is namelijk onmogelijk om de aandacht van de deelnemers op twee dingen tegelijk te focussen.
• Hetzelfde geldt voor beeld dat extra aandacht vereist. Je kunt de aandacht sturen door dit bijvoorbeeld aan te wijzen of te onderstrepen.
• Visualiseer zoveel mogelijk. Deelnemers leren veel beter van woord en beeld tegelijk dan alleen van woord. Gebruik bijvoorbeeld een (digitaal) bord of een leeg papier waarop je iets tekent. Via Microsoft Teams kun je ook een whiteboard gebruiken tijdens je uitleg.
• Bij het gebruik van beeld is de timing relevant. Zorg dat het beeld pas zichtbaar is op het moment dat je de uitleg geeft, in plaats van voorafgaand of achteraf.
• Het tegelijk gebruiken van beeld, woorden én tekst heeft een negatief effect op leren. Dit komt vooral doordat de deelnemers op hetzelfde moment moeten luisteren en lezen. Voeg daarom zo min mogelijk geschreven tekst toe.
• Zorg dat de visualisatie (tekening, afbeelding, etc.) weer uit beeld verdwijnt zodra dit niet meer relevant is. Dit werkt afleidend en zo kan de aandacht weer gefocust worden op nieuwe informatie.
• Leg je een theoretisch model uit? Dan is alleen woord niet voldoende. Het uittekenen van een model helpt de deelnemers om te leren. Gebruik hierbij bijvoorbeeld een bord of een leeg papier. Let op! Teken niet van te voren het model alvast uit. Dit werkt juist averechts. Teken iedere stap uit terwijl je de uitleg geeft.

Wil je weten hoe we deze tips zelf hebben verwerkt in leerzame video's? Bekijk dan deze afspeellijst op Youtube.

Wil je dit artikel printen? Lees hier hoe je dat doet.